‘Het lijkt inmiddels ver weg, maar begin 2022 ging onze samenleving weer open na de corona-periode. Ook voor ons bedrijf begon daarmee een nieuwe periode, waarin we elkaar weer konden ontmoeten en het hybride werken werd geïmplementeerd. WML is de corona-periode heel goed doorgekomen en onze medewerkers hebben veel veerkracht getoond. Positief is ook dat we er in de loop van 2022 als gezamenlijke drinkwaterbedrijven in zijn geslaagd het drinkwaterbelang landelijk op de politieke kaart te zetten. De aanleiding is natuurlijk minder positief, namelijk dat de leveringszekerheid van onze drinkwatervoorziening op langere termijn onder druk staat. Dat komt door zowel de klimaatverandering als door de toenemende vraag naar drinkwater, door een stijgende bevolkingsgroei en groeiende economie.’

‘Dat klopt. Er lopen veel discussies tegelijkertijd in het land, met veel belangen, soms in elkaars verlengde en soms tegenovergesteld. In deze dynamiek is het juist belangrijk om het ontstaan en bestaan van onze sector niet uit het oog te verliezen. Wij leveren drinkwater aan de samenleving in het belang van de volksgezondheid, welzijn en welvaart van de gehele samenleving. Dat doen we als drinkwatersector al ruim 170 jaar op een betrouwbare en duurzame manier. Bij het vervullen van onze wettelijke leveringsplicht zijn we voor de invulling daarvan afhankelijk van de overheden: Rijk, provincies en waterschappen. Die hebben de zorgplicht om de openbare drinkwatervoorziening aan huishoudens en bedrijven te garanderen. We zijn dus gebaat bij maatregelen die de waterbeschikbaarheid, waterkwaliteit en daarmee leveringszekerheid bevorderen. Het feit dat drinkwaterbedrijven en overheden al jarenlang gezamenlijk optrekken, sterkt mij in de overtuiging dat we de steeds complexere puzzel van uitdagingen alleen gezamenlijk kunnen leggen, als we keuzes durven te maken.’

‘Minister Harbers en staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat hebben in november 2022 de brief “Water en Bodem sturend” naar de Tweede Kamer gestuurd. Daarin staat dat het behoud van voldoende, schoon water en een gezonde bodem sturend moeten zijn in de ruimtelijke ordening in Nederland. Dat vinden wij een heel goed uitgangspunt. De uitvoering daarvan is vooralsnog bij de provincies gelegd. Die moeten in hun gebiedsplannen voor het landelijk gebied echter nog veel meer belangen verenigen, zoals de energietransitie, het terugdringen van stikstof en het vinden van nieuwe woningbouwlocaties. WML werkt, zoals ook gedeputeerde Lia Roefs in dit jaarverslag vertelt, heel goed schouder aan schouder samen met de Provincie Limburg, en dat zal alleen maar meer worden bij het maken van de vertaalslag van het Nationaal Programma Landelijk Gebied voor Limburg.’

‘Dat we ons watersysteem fundamenteel veranderen. Wij hebben Nederland zo ingericht dat regenwater heel snel wordt afgevoerd naar de zee. Het zou veel beter zijn om meer regenwater vast te houden zodat het grondwaterpeil door infiltratie in de bodem na droge periodes weer wordt aangevuld. Dat is een structurele en duurzame oplossing voor de waterbeschikbaarheid op lange termijn. Er is regenwater genoeg, we moeten het beschikbaar maken voor het drinkwatersysteem. Voor een grotere waterberging moet je wel fundamentele ruimtelijke keuzes durven maken. Het helpt als het Rijk ruimtelijke ontwikkelingen daar laat plaatsvinden waar de toekomstige drinkwatervoorziening niet in gevaar wordt gebracht. Door bijvoorbeeld woningen te bouwen waar het bijdraagt aan de ontwikkeling van de regio én de drinkwatervoorziening in diezelfde regio niet onder druk staat.’

‘Daar is de drinkwatersector helder over. Zorg dat er zo weinig mogelijk vervuiling in het watersysteem komt. Wat er niet in zit, hoeven we er ook niet uit te halen. Het beschermen van waterbronnen dient als vertrekpunt. Ook daar hebben we de overheden nodig voor strengere normen en lozingsvergunningen. Nederland heeft in januari samen met vier andere Europese landen een voorstel bij het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA) ingediend om de productie, de verhandeling en het gebruik van PFAS te verbieden. De eerste horde op weg naar een totaalverbod is genomen, maar er volgen nog vele. Lukt het niet de verontreiniging met PFAS en andere stoffen terug te dringen, dan zullen de drinkwaterbedrijven en ook WML op enig moment moeten bekijken of de huidige zuiveringstechnieken nog wel toereikend blijven. Zo niet, dan moeten we onderzoeken en mogelijk investeren in nieuwe technieken, wat vereist dat we er voldoende financiële ruimte voor hebben.’

‘Het is de drinkwatersector gelukt om bij het Rijk gedaan te krijgen dat de eerder aangekondigde verlaging van de WACC (een norm die een maximum stelt aan zowel de winst als de rentekosten van drinkwaterbedrijven – red.) niet doorgaat. Deze is nu weer wat verhoogd. Dat geeft ons wat meer financiële mogelijkheden om te investeren. Daar staat echter tegenover dat in 2022 de waterafzet is gedaald omdat mensen vanwege de hoge gasprijzen minder gingen douchen, waardoor onze inkomsten daalden. Intussen zijn de kosten van onder andere materialen en onze aannemers fors gestegen. De impact van deze economische ontwikkelingen worden op de voet gevolgd, ook in verband met het oog op onze tarieven. Betaalbaarheid en toegankelijkheid van drinkwater voor iedereen is een belangrijke waarde voor WML.’

'In dezelfde brief "Water en Bodem Sturend" wordt door minister Harbers als doel gesteld om in 2030 het drinkwatergebruik per persoon per dag terug te brengen van 125 liter naar 100 liter. Daartoe wordt een nationaal besparingsplan opgesteld. Door de drinkwaterbedrijven wordt dit als complementair ervaren aan de inspanningen die drinkwaterbedrijven en dus ook WML doen op gebied van waterbesparing. WML richt zich op een duurzame drinkwatervoorziening en dito marktbenadering. WML heeft een programma "Zuinig op Water" dat zich richt op huishoudens, bedrijven, de eigen bedrijfsvoering en het brede watersysteem. Er worden onder andere gerichte bewustwordingscampagnes ingezet door WML om het drinkwatergebruik op piekmomenten op een dag tijdens droge/hete zomers te beïnvloeden. Daarnaast adviseert WML bedrijven over alternatieve bronnen en hergebruik van water voor hun bedrijfsprocessen. Ook biedt WML Waterscans aan om het gebruik van drinkwater in productieprocessen te optimaliseren. Zo werken we mee aan het tot stand brengen van een duurzame waterbalans op lange termijn.’

‘De vraagkant beïnvloeden is een deel van de oplossing, maar draagt niet fundamenteel bij aan het oplossen van het probleem van de totale waterbeschikbaarheid. Het vergroten van het aanbod is een systeemopgave die uiteindelijk duurzamer is maar ook noodzakelijk, gelet op alle maatschappelijke functies die gebruik (moeten) maken van grondwater en/of oppervlaktewater. Het is van belang dat de zorgplicht voor het veiligstellen van de drinkwatervoorziening daarbij een prominente plek krijgt voor de vitale rol van drinkwater in de samenleving. Overzicht houden op alle onttrekkingen, van oppervlaktewater of grondwater, is cruciaal. Hoe kunnen we een systeem in Limburg realiseren om alle functies te dienen? Inzicht krijgen en houden in de hoeveelheid onttrokken grondwater is belangrijk. De nieuwe meet- en registratieplicht helpt om inzicht te krijgen in de totaalvolumes aan onttrekkingen uit grondwater. Dit helpt om samen met alle partners in de regio te werken aan duurzaam waterbeheer.'

'De enige manier om dat te realiseren is door te onderkennen met elkaar dat er meervoudige uitdagingen zijn voor de samenleving die om integrale afwegingen vragen. Alleen door daar samen in op te trekken, ieder vanuit de eigen verantwoordelijkheid, mogelijkheden en met oog voor elkaars belangen kunnen duurzame oplossingen bedacht worden voor de huidige opgaven en duurzame consequenties. De bevoegde gezagen en drinkwaterbedrijven hebben respectievelijk een zorgplicht en daaruit afgeleide leverplicht in de openbare drinkwatervoorziening. Het belang van drinkwater staat daarbij voor niemand ter discussie.’

‘Bijzonder was wel de lange innamestop van Maaswater vanwege het aantreffen van een tweetal onbekende stoffen. Het duurde bijna drie maanden voordat we wisten om welke stoffen het ging en waar deze vandaan kwamen. Het bleek gelukkig een onschadelijk natuurproduct afkomstig van algen. Het klimaat raakte ons hier feitelijk dubbel: door de droogte stond de Maas laag en werd het water minder verdund. De droogte zorgde bovendien voor omstandigheden – veel zon en stilstaand water – die tot algengroei leidden die zich vertaalde in onbekende stoffen in de Maas. Het laat zien dat de klimaateffecten steeds onvoorspelbaarder worden. Gelukkig hebben we met diepe grondwaterwinning een goede “back-up” wanneer we langere tijd geen Maaswater in kunnen nemen. Onze klanten kregen daardoor wel iets harder water uit de kraan, waar we de klanten proactief over hebben geïnformeerd, inclusief de voortgang van de innamestop. Onze klanten vonden het volstrekt logisch dat wij de zekerheid van betrouwbaar drinkwater boven alles stelden.’

In 2022 hebben we onder andere het thema “veiligheid” centraal gesteld. Met het bewust op de kaart zetten van dit thema hebben we toegewerkt naar het behalen van trede drie op de Veiligheidscultuurladder voor afdeling Aanleg Leidingen. We gaan dat in 2023 doorzetten voor alle afdelingen betrokken bij het primaire proces. We hebben verder geïnvesteerd in een arbeidsmarktcampagne in lijn met ons adagium: “Drinkwater. Gewoon bijzonder. Net als jij.” Het is ons daarbij gelukt om in 2022 in een krappe arbeidsmarkt circa 90% van onze vacatures weer in te vullen. We blijken met onze maatschappelijke taak, prima arbeidsvoorwaarden en prettige werksfeer een goede werkgever te zijn voor nieuwe maar ook reeds werkende collega’s bij WML. Want ook die verliezen we niet uit het oog!’

‘De ontwikkelingen op gebied van klimaat en vervuiling van water, en de daarmee gepaard gaande uitdagingen ten aanzien van waterbeschikbaarheid, waterkwaliteit en leveringszekerheid zullen niet minder worden. Dat is onderdeel van onze dagelijkse bedrijfsvoering. Intern blijft de veiligheid van onze medewerkers hoog op onze agenda staan, maar ook onze andere “assets” als drinkwaterassets, data en middelen staan centraal in 2023. Op regionaal niveau willen we samen met onze partners de Intentieverklaring Voldoende Zoetwater verder uitwerken in een convenant voor het grond- en oppervlaktewater. En op landelijk niveau zullen de drinkwaterbedrijven de urgentie van de drinkwatervoorziening en leveringszekerheid blijven adresseren. Want onderwerpen zoals de leverings- en zorgplicht, het bewustzijn van drinkwatergebruik en de invulling van de brief "Water en Bodem Sturend" zullen ook in 2023 aandacht vragen.’

‘Prima initiatief, waaraan de drinkwaterbedrijven zich via een inspanningsverplichting hebben gecommitteerd. Zoals te lezen elders in dit jaarverslag doen we daar ook al veel aan. WML heeft een programma “Zuinig op Water”, waarmee we zowel de particuliere als zakelijke klanten op allerlei manieren stimuleren minder drinkwater te gebruiken. In 2023 zijn we een campagne “Rustig aan met de kraan” gestart. We besteden op die manier aandacht aan waterbesparing, en doen dat ook in ons eigen productieproces. De drinkwatersector voert verder een lobby om in het Bouwbesluit de mogelijkheid van waterbesparend bouwen in te voeren. Of het realistisch is om mede door onze inspanningen 20% te besparen, zal moeten blijken. Vooralsnog lijkt de watervraag alleen maar toe te nemen, door de economische en bevolkingsgroei. Ook in Limburg, waar we tot voor kort nog krimp verwachtten. Dat brengt me terug bij wat ik eerder zei. Het garanderen van de leveringszekerheid van de drinkwatervoorziening op lange termijn vraagt om gericht te sturen op de aanbodkant, door via een transitie van ons watersysteem structureel en duurzaam de waterbeschikbaarheid en -kwaliteit te verhogen c.q. te beschermen. Ingrijpen in de vraagzijde van drinkwater door in te zetten op bewustwording en besparingen is ook nodig en moeten we doen, maar de effecten daarvan zijn te onzeker om een robuuste oplossing te bieden voor de leveringszekerheid.’
‘Het is de taak van alle overheden om de maatschappelijke belangen zorgvuldig af te wegen. WML heeft de wettelijke plicht om de samenleving zo goed mogelijk en duurzaam te voorzien van drinkwater. Hiervoor spannen we ons iedere dag 24/7 in en maken we keuzes die hieraan bijdragen. Daar durven wij voor te kiezen'.